Nieuwe bestemming begraafplaats


Er ligt een andere toekomst in het verschiet voor katholieke begraafplaatsen. Met respect naar het eeuwig durend grafrecht?

De nieuwe wetten zijn gereed en in afwachting van een nieuw kabinet zullen deze wetten hopelijk snel passeren. Goed werk heeft tijd nodig zullen we maar zeggen. Om een voorbeeld te noemen, de Wet op de lijkbezorging is een Nederlandse wet die in 1991 is vastgesteld na ruim 40 jaar parlementaire behandeling

Redactie Utrecht: alle rust – Mei 2024

Quote uit de wet, ‘Wetgeving en wijziging ‘Wet op de lijkbezorging ; januari 2022, Begraving geschiedt in een algemeen graf, waarbij de houder van de begraafplaats bepaalt wie daarin wordt begraven, dan wel in een particulier graf, zijnde een graf waarop een uitsluitend recht is gevestigd, waarbij de rechthebbende bepaalt wie daarin wordt begraven.

Begraafplaatsen zijn niet alleen laatste rustplekken, het zijn vaak ook groene pareltjes met bijzondere bomen, planten en dieren. Mooie wandellocaties dus.

Rooms-katholieke begraafplaatsen krijgen een nieuwe invulling als park of wandelgebied, aldus de bisdommen Utrecht en ‘s-Hertogenbosch. Gebrek aan vrijwilligers en afname van het aantal teraardebestellingen maken dat nodig.

De kerkhoven worden veelal onderhouden door vrijwilligers van de parochies. De onderhoudsploegen zijn echter sterk vergrijsd en nieuwe aanwas van jonge vrijwilligers is er niet. Bijkomend probleem is dat het aantal teraardebestellingen bij de traditionele kerkhoven sterk afneemt, waardoor inkomsten uit grafrechten afnemen. Mensen kiezen steeds meer voor crematie of begraven worden op een natuurbegraafplaats.

“Het aantal teraardebestellingen is op sommige begraafplaatsen terug gelopen naar nul. Sluiten doet pijn, want daarmee gaat een deel van de katholieke cultuur verloren, maar we moeten wel aan de toekomst van onze parochie denken”, aldus penningmeester Thijs Kemperman van de Achterhoekse parochie Maria Laetitia. De parochie heeft negen begraafplaatsen, waarvan bij zeven de toekomst ongewis is, aldus Kemperman. Het kerkbestuur denkt erover een aantal kerkhoven in de toekomst te sluiten of af te staan aan een lokale stichting.

Het ontbreken van een beheerder en de verouderde onderhoudsploeg zijn zaken die Kemperman zorgen baren. ,,De gemiddelde leeftijd van de onderhoudsploeg op de begraafplaats in Ulft is 84 jaar. Het is een mooi sociaal gebeuren, maar geen bestendige situatie voor de toekomst.”

Grafstenen ruimen
Het kerkbestuur heeft een enquête gehouden onder kerkgangers met de vraag wie in de toekomst begraven wil worden op een katholieke begraafplaats. Op basis van die uitkomsten en cijfers worden besluiten genomen over het wel of niet sluiten van kerkhoven. Een tussentijdse telling laat zien dat 70 procent van 1200 respondenten kiest voor crematie.

Sluiting van een aantal begraafplaatsen ligt voor de hand, aldus Kemperman. De laatste grafstenen zouden dan rond 2050 worden geruimd. “Bij sluiting respecteren we vanzelfsprekend het grafrecht van twintig jaar van de laatste teraardebestellingen. Maar voor mensen die bijgezet willen worden in een familiegraf, kan het zijn dat dat niet meer kan. We kunnen niet voor één persoon de begraafplaats openlaten.”

Hans Zuijdwijk, perschef van het bisdom Utrecht, noemt sluiting niet de eerste keus. “Het is zeker niet zo dat begraafplaatsen per definitie verlieslijdend zijn. We constateren regelmatig dat parochies de administratie niet op orde hebben en zonder enig onderzoek naar de cijfers concluderen dat de exploitatie niet meer gaat. Als we dan beter kijken, is de conclusie dat de begraafplaats een ton aan inkomsten heeft en dat daarmee dus een hoveniersbedrijf in dienst genomen kan worden voor het onderhoud.”

Koffie schenken
Van belang voor de toekomst van begraafplaatsen is volgens het bisdom Utrecht ook de staat van de begraafplaatsen. ,,Worden graven geruimd na verloop van grafrechten? Als niet wordt geruimd, kan daar ook niet iemand anders worden begraven. Bij de exploitatie moet gekeken worden naar mogelijkheden om de plek ook te gebruiken als park, als rustplek of locatie waar koffie geschonken kan worden. ,,Het zijn ook plekken waar de culturele geschiedenis verteld kan worden.”

Bij begraafplaatsen waarbij de aantallen teraardebestellingen zijn teruggelopen naar enkele per jaar, noemt Zuijdwijk sluiting logisch. ,,Maar er zijn voldoende begraafplaatsen die echt nog melkkoeien zijn en echt kunnen renderen.”

Het bisdom ‘s-Hertogenbosch ziet juist dat na sluiting van een kerk de begraafplaats vaak de enige locatie is die nog blijk geeft van ‘katholieke presentie binnen een lokale gemeenschap’. ,,Het is een locatie met veel emotie, vaak nog meer dan een kerkgebouw. Uitgangspunt binnen ons bisdom is dat begraafplaatsen niet worden gesloten”, aldus woordvoerder Freek van Genugten​​. “Vaak wordt er bij sluiting van een kerkgebouw op of bij de begraafplaats juist nog een kleine kapel geplaatst, zodat mensen een plek hebben om even te bidden en een kaarsje op te steken.”

Vergroenen
Het bisdom herkent wel dat begraafplaatsen kampen met een teruglopend aantal begrafenissen. ,,Dat betekent dat je goed moet nadenken over de inrichting van de begraafplaatsen, zodat deze in de toekomst zo onderhoudsvrij mogelijk zijn.” Het bisdom hield daarom vorige maand twee informatiebijeenkomsten voor begraafplaatsbeheerders in de parochies waarbij is gesproken over het vergroenen van begraafplaatsen en de mogelijkheid om begraafplaatsen plekken te laten zijn waar het fijn is om te komen, te bidden en te gedenken, aldus Van Genugten. ,,Plekken die bijdragen aan de biodiversiteit met een minimum aan onderhoud.”

Kemperman van de Achterhoekse parochie is in gesprek met de gemeente Doetinchem om het idee voor zo’n park in combinatie met de sluitende begraafplaats Vredehof in Doetinchem te bespreken. ,,Mooi idee, een park in het centrum, maar dan speelt opnieuw de vraag wie dat gaat onderhouden.”

Bronvermelding: redactie AD ‘We kunnen niet voor één persoon openblijven’
15-5-2024 – (bron: AD)

Quote uit de wet, ‘Wetgeving en wijziging ‘Wet op de lijkbezorging ; januari 2022, bron. Overheid.nl

Een aanvulling? Idee of een artikel voor publicatie op deze site? Laat een reactie achter via de Contactpagina